Είναι γνωστό ότι το οξειδωτικό στρες προκαλεί πρόωρη γήρανση του οργανισμού, με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στην ευεξία και φυσικά και στην ψυχολογική μας υγεία. Παρά το γεγονός ότι η γήρανση είναι μια φυσική διαδικασία, επιταχύνεται με την παραγωγή ελευθέρων ριζών και το οξειδωτικό στρες.
Τι σημαίνει όμως οξειδωτικό στρες ? Είναι μια διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ της παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (Reactive Oxygen Species) και της ικανότητας του οργανισμού να αδρανοποιεί αυτά τα τοξικά μόρια και να επισκευάζει τις βλάβες που προκαλούν. Οι δραστικές μορφές οξυγόνου βλάπτουν όλα τα συστατικά του κυττάρου, συμπεριλαμβανομένων των πρωτεϊνών, των λιπιδίων και του DNA. Δηλαδή, η υπερβολική παραγωγή ελευθέρων ριζών εξασθενεί τους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς και οδηγεί στην εμφάνιση του οξειδωτικού στρες.
Το οξειδωτικό στρες παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη πολλών καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως η αθηροσκλήρυνση, η υπέρταση, η βλάβη ισχαιμίας-επαναιμάτωσης και η καρδιακή ανεπάρκεια. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες και που οδηγούν στην ανάπτυξη αυτών των ασθενειών. Οι μηχανισμοί αντιοξειδωτικής άμυνας είναι λιγότερο αποτελεσματικοί μετά την ηλικία των 40 ετών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την οξείδωση των λιπαρών οξέων και την υπεροξείδωση των λιπιδίων, με επακόλουθες αλλαγές στις φυσικές ιδιότητες των κυτταρικών μεμβρανών και των φωσφολιπιδίων. Η υπεροξείδωση των λιπιδίων της κυτταρικής μεμβράνης οδηγεί σε απώλεια της ρευστότητας και της ελαστικότητα της, σε μειωμένη κυτταρική λειτουργία και μπορεί να φτάσει ακόμη και στην κυτταρική ρήξη και το θάνατο του κυττάρου. Οι ελεύθερες ριζες αντιδρούν με το DNA, τις πρωτεΐνες και τα λιπίδια, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση των προϊόντων, την έναρξη της εκφυλιστικής διαδικασίας, και τελικά, την ανάπτυξη πολλών σοβαρών ασθενειών αλλά και της γήρανσης.
Στόχος μας επομένως είναι να είναι να ενισχύσουμε την αναγέννηση του οργανισμού διορθώνοντας την φθορά από τις ελεύθερες ρίζες και παράλληλα να βοηθήσουμε την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού. Επιπλέον, έχουμε πλέον την δυνατότητα μέσα από συγκεκριμένα διατροφικά τεστ DNA να γνωρίζουμε ακριβώς την αντιοξειδωτική ικανότητα του κάθε οργανισμού αλλά και τις ανάγκες λήψης αντιοξειδωτικών συστατικών.
Μία διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά και σωστή ενυδάτωση θα προστατέψει και θα διορθώσει βλάβες που είναι αποτέλεσμα της υπεροξείδωσης. Τα αντιοξειδωτικά αποδεδειγμένα συμβάλλουν :
- Στην καθυστέρηση της γήρανσης
- Στη θωράκιση του οργανισμού έναντι του καρκίνου
- Στην πρόληψη εναντίον των εγκεφαλικών και των υπόλοιπων καρδιαγγειακών παθήσεων
- Στην προστασία της όρασης και των ματιών
- Στην πρόληψη της άνοιας και παθήσεων όπως το Alzheimer
Τα πιο γνωστά και ισχυρά αντιοξειδωτικά των τροφών περιλαμβάνουν τη βιταμίνη C, τη βιταμίνη Ε και τα καροτενοειδή, όπως το β-καροτένιο, το λυκοπένιο και τη λουτεΐνη. Άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες είναι το σελήνιο, οι πολυφαινόλες, οι τανίνες και οι λιγνάνες.
Τρόφιμα με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά είναι:
- Φρούτα και λαχανικά: ντομάτες, κεράσια φράουλες, μήλα, πιπεριές, βερίκοκα, πορτοκάλια, μπρόκολο, ακτινίδια, σταφύλι, αβοκάντο, μούρα, τα μοβ σταφύλια και τα δαμάσκηνα,
- Προϊόντα ολικής άλεσης: καστανό ρύζι, ζυμαρικά ολικής, ψωμί ολικής, κινόα, βρώμη
- Πράσινο τσάι και τσάι matcha
- Μαύρη σοκολάτα: με περισσότερο από 60% κακάο
- Κόκκινο κρασί:
- Ελαιόλαδο:
- Ξηροί καρποί και σπόροι: καρύδια, αμύγδαλα, λιναρόσπορος, σπόροι chia, κολοκυθόσπορος
- Βότανα και μπαχαρικά: κανέλα, γαρίφαλο, τζίντζερ, δενδρολίβανο, ο κουρκουμάς
Μέσα στις τροφές υπάρχουν εκατοντάδες αντιοξειδωτικά, που είτε ενισχύουν τους αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού, είτε διαθέτουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν απευθείας τις ελεύθερες ρίζες και να περιορίζουν ή να αποτρέπουν τις οξειδωτικές φθορές που προκαλούν. Κάθε τροφή περιέχει έναν ιδιαίτερο συνδυασμό αντιοξειδωτικών και ως εκ τούτου συνεισφέρει μοναδικά στην προστασία του ανθρώπινου οργανισμού.
Υπάρχει, βέβαια, τρόπος να υπολογίσουμε την ποσότητα των αντιοξειδωτικών που προσλαμβάνουμε, ο δείκτης ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity – Ικανότητα Απορρόφησης Ριζών Οξυγόνου). Ο συγκεκριμένος δείκτης απεικονίζει τη δύναμη που παρουσιάζει ένα τρόφιμο προκειμένου να είναι σε θέση να καταστρέψει τις ελεύθερες ρίζες. Η διατροφή σε φυσιολογικές καταστάσεις, βάσει της σύστασης του Αμερικάνικου Οργανισμού Γεωργίας (U.S.D.A.), θα πρέπει να περιέχει καθημερινά 3000–5000 μονάδες ORAC. Ωστόσο, είναι βέβαιο πως ο καθένας έχει τις δικές του ατομικές ανάγκες σε μονάδες ORAC, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις θερμίδες. Οι αντιοξειδωτικές ανάγκες του κάθε ανθρώπου είναι εξατομικευμένες σύμφωνα με το άγχος, τις συνθήκες ζωής, τις ώρες ύπνου, την έκθεση σε περιβαλλοντικούς και διατροφικούς προ-οξειδωτικούς παράγοντες (μόλυνση, ραδιενέργεια, κάπνισμα, ζωικά λιπαρά, ορμόνες & χημικά των τροφίμων κ.λ.π.), αλλά και σύμφωνα με την γενετική προδιάθεση που έχει ο κάθε οργανισμός.
Η αντιμετώπιση του οξειδωτικού στρες µέσω μιας αντιοξειδωτικής διατροφής είναι εφικτή, αλλά ίσως χρειαστεί και κάποιο εξειδικευμένο συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών. Επιπροσθέτως είναι σημαντική η επαρκής ενυδάτωση, η καλή φυσική κατάσταση, το υγιές σωματικό λίπος και ο σωστός ύπνος. Όλα αυτά προστατεύουν και μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης υπεροξείδωσης.